Welke goden horen bij de seizoenen in de zeventiende eeuw?

In de almanakken uit de zeventiende eeuw staan goden uit de klassieke oudheid zoals Bacchus, Ceres en Venus symbool voor de vier jaargetijden.

Goden

Zo staat de lente in de Comptoir-almanakken van 1654 en 1655 afgebeeld als Venus of Cupido. De god Ceres stelt de zomer voor en Bacchus de herfst. Voor de winter gebruiken de illustratoren een simpele oude man. Van de laatste is niet bekend of deze ook symbool staat voor een god.

Venus is de Romeinse godin voor de schoonheid en liefde. Bij de Romeinen is de maand april aan haar gewijd. Ceres is de Romeinse godin van de landbouw. Bacchus, god voor de herfst en de wijn. In de almanakken uit de zestiende eeuw noemt men Vastenavond of Vastelavond ook wel Bacchusdag, hoewel deze natuurlijk aan het begin van de lente valt.

Bronnen op aanvraag beschikbaar

Waarom heet dit seizoen zomer?

De namen van de vier seizoenen zijn afgeleid van Middelnederlandse woorden. Soms is de herkomst van de woorden onduidelijk. Voor de namen zomer en winter tasten we nog steeds in het duister. Er zijn wel ideeën..

Seizoenen

De herkomst van het woord zomer is onduidelijk. Waarschijnlijk is zomer afgeleid van zon, maar zeker is dat allerminst. 

De herfst is een verbastering van het Middelnederlandse `hervest'. Dit woord betekent oogst, denk maar aan het Engelse `harvest'. De herfst is de periode dat er veel geoogst wordt op het land.

De oorsprong van het woord winter is net als zomer onzeker. Het woord zou verwant zijn aan het Litouwse woord voor water en de Gallische woorden voor `wit' en `sneeuwtijd'. Maar ook een verwantschap met `wind' is niet uitgesloten.

Lente is waarschijnlijk afkomstig uit het midden nederlands en verwant aan het van het oud Engelse lenten en  het oud Hoogduitse lengizin en langez.  Deskundigen een verband met Langer en langer worden. In dit geval langer worden van de dagen.

Wanneer wordt het thema van de vier jaargetijden populair op schilderijen?

Het afbeelden van de jaargetijden wordt populair in de zestiende eeuw onder andere door de schilderijen van Pieter Bruegel de Oude (1526?-1569). Het thema verspreidt zich snel verder door kopieën en navolgingen van de oorspronkelijke werken.

Schilderkunst

Bruegel maakt voor het eerst een serie van zes grote schilderijen die de twaalf maanden voorstellen. In 1570 verschijnt ook een reeks prenten dit keer over over de vier jaargetijden. Lente en zomer naar tekeningen van Bruegel en winter en herfst van Hans Bol. De schilderijen en prenten zijn de voorbeelden voor veel navolgers.

Grimmer

Met name vader Jacob (1526?-1590) en zoon Abel Grimmer (1573-1619) specialiseren zich in afbeeldingen van de jaargetijden. In het bijzonder Abel produceerde tientallen reeksen schilderijen met de jaargetijden. Hij kopieerde op grote schaal de prenten van Bruegel en Bol. Ook Bruegel de Jonge zet de traditie van zijn vader voort. Deze kunstenaars zijn bepalend voor de beeldtraditie over de vier jaargetijden tot ver na de Middeleeuwen.

Bronnen op aanvraag beschikbaar